O X-wiecznej kaplicy, wchodzącej formalnie w skład obecnego Pałacu Sprawiedliwości, można opowiadać przy okazji prezentowania dziejów Pałacu, który u początków swego istnienia odgrywał rolę siedziby królów francuskich. Jednak mroczne, dalsze dzieje tego gmachu, który stał się na wiele wieków najsłynniejszym francuskim więzieniem, nieco zmieniają ton opowieści o pięknej przeszłości zabudowy wyspy Ile de la Cite.
Kaplica zamkowa o szczytnej misji
Święta Kaplica, bo tak wypada przetłumaczyć nazwę tego obiektu, została ufundowana przez króla Ludwika IX, zwanego Świętym: czas jej budowy to połowa XIII wieku. Jej przeznaczeniem było przechowywanie relikwii samego Chrystusa: wśród nich znajdować się miała także korona cierniowa, którą miał na głowie podczas ukrzyżowania. Pamiątkom po Bogu-Człowieku miały towarzyszyć tu także relikwie należące do patronów Francji, ale już pobieżny rzut oka na tematykę zdobień obecnych w kaplicy uświadamia, że intencją pomysłodawców kaplicy było podkreślenie Bożego nadania władzy królewskiej w państwie francuskim. Idea ta przyświecała w średniowieczu wszystkim monarchom – argument władny, by oddać władzę w ręce jednego człowieka, to właśnie ustanowienie króla pomazańcem Bożym. W świetle tych informacji wygląd kaplicy, a także jej obecność w pobliżu pierwszego zamku królewskiego, stają się zupełnie zrozumiałe. Kaplica ta stała się swoistym wzorem dla innych budowniczych europejskich, także gdy mowa o jej bryle i prezencji zewnętrznej: budynek ten przypomina także z wyglądu tradycyjny relikwiarz, w jakim w wiekach średnich przechowywano cenne dla kultu przedmioty. Kaplica posiada dwie kondygnacje: według zamysłu architektów dolna była przeznaczona dla członków dworu, a górna dla samej rodziny królewskiej.
Gotycka uczta dla oczu
Kaplica Sainte-Chapelle nie prezentuje jedynie architektonicznego stylu gotyckiego – w jego duchu utrzymane są wszystkie znajdujące się tu elementy zdobnicze, włącznie z dziełami malarskimi i rzeźbami. Większość nich tematycznie skupia się na przedstawieniu motywu władzy Chrystusa, jego statusu królewskiego, jaki ma względem wiernych. Dolna kondygnacja znacząco odróżnia się obecnie od górnej części kaplicy, ponieważ pod koniec XVII wieku została zniszczona przez powódź – jej wnętrze zdobią sporządzone w XIX wieku polichromie. Z kolei górna kondygnacja wprawi w zachwyt niejednego konesera i miłośnika sztuki. Wysokie okna, wypełnione witrażami przedstawiającymi sceny ze Starego i Nowego Testamentu, zachowały się do naszych czasów od czasów, gdy zostały tu umieszczone. Poszczególne okna rozdzielają kolumny, budujące sklepienie krzyżowe, a jednocześnie unoszące drewniane posągi dwunastu apostołów. Rodowód piętnastowieczny ma z kolei rozeta, wypełniona witrażami prezentującymi sceny z Apokalipsy św. Jana, ufundowana pod koniec XV wieku przez Karola VIII. Współcześnie kaplica znajduje się na dziedzińcu Pałacu Sprawiedliwości, jednak pierwotnie wchodziła w skład kompleksu zamkowego i była połączona z komnatami królewskim w taki sposób, że pełniła rolę niemal osobistej kaplicy monarchy.